*بسمـه تعالی*
مجموعه اصطلاحات و گویش درون زبان شیرین مازندرانی (با ترجمـه فارسی) (به همراه تلفظ انگلیسی و برگردان فارسی)
مجموعه ای از اسامـی پرندگان – وسایل ها – مکان ها و رنگ ها و اعضای بدن – زمان ها و انواع بازی های محلی و سایر اصطلاحات کـه در این مجموعه تقدیم مـی گردد:
پرنده گان و حیوانات
طلا : معنای دورآب در هاون کوبیدن telah : خروس
مارکک : markek : مرغ مادر
سیکا : sika : اردک
نیمچه : nimcheh : جوجه
وک : vak : قورباغه
آروسک گل : arosek gal : نوعی موش بزرگ
گل: gal : موش
مر : mar : مار
کوز : kavez : لاک پشت
کندو : kando : زالو
شال : shal : شغال
بامشی : bameshi : گربه
کچ کج : kej kej : مرغ مادر کـه به همراه جوجه ها باشد
گو : goo :
گوگزا : goo geza :
گومش: goomesh : مـیش
جینکا : jineka : نر
منگو : mango : ماده
گسفن : gesfen :
کسفن وره : gesfen vareh : بره
کلاج : kelaj : کلاغ
شکروم : shekerom : دسته هایی از سار
پیت کله : pit keleh : جغد
مـیچکا : michka : گنجشک
کوتر : koter : کبوتر
زیک : zik : نوعی پرنده بسیـار کوچک
صحرا غاز : sahra ghaz : غاز صحرایی یـا وحشی
صحرا سیکا : sahra sika : اردک صحرایی یـا وحشی
چلچلا: chelchela: چلچله
رگ رگین : ragrakin : نوعی پرنده درون آبندان ها
چاله خس : chalekhes : نوعی پرنده درون آبندان ها
ایـا : aya : نوعی پرنده وحشی
تیکا: tika : نوعی پرنده وحشی
شونـه قپین : shone ghepin : شانـه بـه سر
قشنیک : ghashnic : کلاغ
او گل : oogal : نوعی موش آبی
تشی : tashi : جوجه تیغی
وسیله ها
مقراض یـا ناخچین : meghraz, nakhchin : قیچی
کمل : kamel : کاه برنج
بینج : binj : شلتوک ، معنای دورآب در هاون کوبیدن برنج با پوست
سپوس : sapos : پوست برنج
گرواز : gervaz : نوعی بیل به منظور کشاورزی
فوکا : foka : وسیله ای به منظور کشاورزی
چنگگ : chengek : وسیله ای به منظور نرم خاک به منظور زراعت
ه : chaghaleh : وسیله ای جهت گودکی کوچک به منظور کاشت
داز: daz : داس یـا وسیله ای به منظور ب شاخه های کوچک
دره : dareh : داس یـا وسیله ای به منظور درو درون کشاورزی
تاشـه : tasheh : تیشـه
تور : tor : تبر
درزن : darzen : سوزن
کلوش : kalosh : نوعی کفش محلی
سرپایی : sarpaee : دمپایی
قوا : gheva : کت
جرب : jereb : جوراب
تنـه کـه : tenekeh :
جمـه : jemeh : پیراهن
شونـه : shoneh : شانـه
مـیرکا : mirka : دانـه تسبیح
کوفا : kofa : از انباشته شدن محصولات کشاورزی را گویند
چلکوم : chelekom : چوب هایی کـه بر روی زمـین مرتب بکارند
فیـهه : fiheh : وسیله به منظور کشاورزی
بلو : balo : وسیله به منظور کشاورزی
لت کش : latkash : وسیله ای به منظور جابجا گل و خاک
سمبار : sembar : سماور
گالدوج : galdoj : سوزن بزرگ به منظور بستن روی کیسه ها
کیله : kileh : وسیله به منظور پیمانـه برنج یـا گندم
کیله : kileh : نـهر کوچک به منظور عبور آب
تلم : telem : وسیله به منظور تولید دوغ یـا کره یـا ماست
دشون : deshon : وسیله به منظور تولید دوغ یـا کره یـا ماست
سازه : sazeh : جارو
گلیما سازه : galima sazeh : نوعی جارو ساخته شده با گیـاه محلی
فنر : fener : فانوس
لمپا : lampa : چراغ گرد سو
قلیون : ghalyon : قلیـان
سرنا : serna : نوعی ساز سنتی
للوا : laleva : نی
کش دمبک : kash dambek : نوعی ضرب
کرفا: kerfa : وسیله ماهی گیری
پیلکا : pilka : ظرف سفالی
چراغ سوتکه: cheragh sotkeh: وسیله قدیمـی به منظور روشنایی منزل
لوه : laveh : دیک پلوپزی
مکان ها
کش : kash : هم بـه پهلوی بدن معنی مـی دهد و هم بـه کنار و جنب مکان
سامون : samon : محدوده خانـه یـا مرز خانـه یـا زمـین را گویند
هدار: hedar : عبور
کلوم : kelom : طویله : محل نگهداری دام
ککلی : kekeli : محل نگداری مرغ و اردک و غاز و ...
کله : kaleh : جایی کـه بیرون از منزل غذا پخت مـی شده است.
تیم جار : time jar : محلی به منظور پاشیدن دانـه ها به منظور کشت
رنگ ها
سیو : siyoh : سیـاه
اسبه : esbeh : سفید
کهو : kahoh : کدر یـا رنگ تیره
سرخ : serkh : قرمز یـا سرخ
زرد و زار : zard o zar : رنگ زرد یـا بیماری
اعضای بدن
کپل : kapel :
بال : bal : دست
لینگ : ling : پا
کله : kaleh : سر
بلفه : belfeh: ابرو
مـی : mi : مو
چونـه : choneh : چانـه
لوشـه : losheh : لب
گلی : gali : گلو
اشکم : eshkem : شکم
مـیون ذیل : mion zil : بین گردن و پشت
په کت : pekat : پشت سر
انگوس : angos : انگشت
چش خنـه : chesh kheneh : گودی چشم
زمان ها و اوقات
اسا : esa : حالا ، اکنون
پینـه ماز : pine maz : عصر
صواحی : sevahi : صبح
چاش گدر : chash geder : موقع ناهار
چاشت : chasht : ظهر
ناماشون: namashon : غروب
شو : sho : شب
شو نیشت: sho nisht : شب نشینی
پر توم نیـهه : per tom niheh : خیلی وقت نیست ، دقایقی پیش
حرکات ظاهری بدن
کلش : kelesh : سرفه
اپچه : abcheh : عطسه
ول و ویـاز : valo vyaz : دهن دره یـا حرکات بعد از خستگی
وشنا : veshna : گرسنـه
تشنا : teshna : تشنـه
دکت : daket : افتاده یـا مریض
زاله تو : zaletoo : تب شدید
گس دگیت : ges daghit : حالت ناراحتی ، بی قرار
خرناس : khernas : خر و پف شدید
وضعیت هوا
وارش : varesh : باران
مـیاه : miyah : ابری
افتاب : eftab : آفتاب
سرما : serma : سردی
ورفی : varfi: برفی
غذا ها و مـیوه ها
هلی : hali: آلوچه ، گوجه سبز
او : oo : آب
مرغنـه : mergheneh : تخم مرغ
بیشتی : bishti : ته دیک
پلا تیم : pela tim : اضافه های برنج یـا پلو
پلا : pela : برنج ، پلو
خرمانی : khermani : خرمالو
سه : seh: سیب
سی تی : siti : نوعی گوجه سبز
پشته زیک : peshteh zik : نوعی شکلات محلی
کئی پلا : kaee pela : کدو برنج
باکله : bakeleh : باقلا
انواع بازی های محلی
چله کته بازی : chelekete bazi : بازی با دو چوب کـه بر اثر برخورد چوب بزرگ بر روی چوب کوچک و هنگام ضربه بـه طرف روبرو امتیـاز داده مـی شود.
چش بیته کا : chesh bayteh ka : قائم موشک کـه با چشم داشتن طرف مقابل نفر بعدی قائم مـی شود و ...
نجات بازی: nejat bazi : نوعی بازی کـه برای نجات یـار خودی تلاش مـی شود.
تنبره : takbareh : با چیدن چند سنگ و با پرتاب توپ بـه طرف سنگها و بعد فرار که تا راهی به منظور روی هم گذاشتن سنگ ها مـی باشد.
بزه کا : bazeh ka : نوعی بازی کـه یک نفر را درون مـیون جمع قرار داده و یک نفر بـه او مـی زند و بعد از بلند شدن حتما بگوید نفری کـه زد کی بود.
هفت سنگ : haft sang : با هفت سنگ کـه به ترتیب بایستی با یک روش خاصی آنـها را روی دست قرار داد کـه در پایـان همـه روی دست قرار گیرند.
خط تیله بازی: khatileh bazi : تیله بازی با پا
دیگر اصطلاحات
لینگه لو: linge lo : لگد مال ، له
چله: cheleh : شاخه درخت
چمر : chemer : صدا
ونگ : vang : صدا زدن
شونگ: shong : فریـاد زدن
تیل : til : گل و لای
تی تی : titi : شکوفه درخت یـا گل
گنگه : kengeh : زیرساقه گیـاه کـه در زمـین است
پچیم : pachim : پرچین یـا دیوار چوبی کـه با شاخه ها درست مـی شود
تلی : tali : تیغ یـا سیخ برخی درختان
چکر : cheker : برامدگی روی چوب و دیگر وسیله ها
کپل : kapel : پرتاب
کتار : ketar : بـه مجموعه دهان را گویند
ورز : varz : شخم زدن اول بهار
نشا : nesha : بوته برنج به منظور کاشت
کمل کوفا: kamel kafa : مجموعه از چیدن کاه رویس هم
دماس : demas : بگیر
مـیراب : mirab :ی کـه آب زمـین را تقسیم مـی کند
تیم : tim : بذر یـا دانـه
کتل : katel : بـه درازا ، ردیف
چکه : chakeh : دست زدن
سرما: serma :
نفار :nefar : محلی به منظور استارحت و نگهبانی درون صحرا
اوخار: okhar : آخور ، محل غذا به منظور دام
تیسابه : tisabeh : پا
رواق سر : revagh sar : ایوان یـا جلوی منزل
کاتی : kati : نردبان
لچک : lachek : سربند ، پارچه به منظور بستن سر
پندیک : pendik : ویشکون
گذلاق: gezelagh : قلقلک به منظور خنده
کلن : kalen : خاکستر آتش
وازی : vazi : شن و ماسه
دسته چرخ: dasteh charkh : فرغون ، وسیله به منظور حمل بار
شب خوابی : shab khabi: چراغ شب
متکا :metka : متکا یـا بالش
دسی برق : dasi bargh : چراغ دستی یـا قوه
لم و لوار : lamo levar : خرابه یـا چاله کنار باغ کـه دیوار نباشد
آپچین : apchin : نایلون یـا پلاستیک
بقیـه اصطلاحات تقریباً با همان لهجه فارسی صحبت مـی شود.
خدا نگهدار ...
. معنای دورآب در هاون کوبیدن . معنای دورآب در هاون کوبیدن[روستای سفرمـیان - معرفی روستا معنای دورآب در هاون کوبیدن]